Ανασφάλειες και αρνητισμοί στα Social

Μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Ψηφιακής Κοινωνιολογίας (2024) εξέτασε τη συμπεριφορά 2.500 χρηστών κοινωνικών δικτύων στην Ελλάδα και την Κεντρική Ευρώπη. Η έρευνα επικεντρώθηκε στη σχέση ανάμεσα στη χρήση των ψηφιακών πλατφορμών και την εμφάνιση συναισθημάτων κόμπλεξ, ανασφάλειας και συγκριτικής αυτοεκτίμησης. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ιδιαίτερα έντονες τάσεις στο γυναικείο φύλο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το φαινόμενο περιορίζεται αποκλειστικά εκεί.

Ευρήματα

Αίσθημα πίεσης για εικόνα

Το 71% των γυναικών ανέφερε ότι νιώθει πίεση να εμφανίζεται διαδικτυακά με «ιδανική» εικόνα.

Αντίστοιχα, στους άνδρες το ποσοστό διαμορφώθηκε στο 39%.

Σύγκριση με άλλους

Το 68% των γυναικών παραδέχτηκε ότι συγκρίνει την εικόνα ή τον τρόπο ζωής της με άλλες γυναίκες που ακολουθεί.

Στους άνδρες το ποσοστό ήταν σημαντικά χαμηλότερο (32%).

Αρνητική έκφραση στο διαδίκτυο

Το 46% των γυναικών που αισθάνονται ανασφάλεια παραδέχτηκαν ότι έχουν εκδηλώσει τον αρνητισμό τους με σχόλια, post ή βίντεο επικριτικού περιεχομένου.

Αντίστοιχα, μόλις το 21% των ανδρών δήλωσε ότι έχει αντιδράσει με παρόμοιο τρόπο.

Επίδραση θρησκευτικής πίστης

Το 52% των γυναικών που δήλωσαν ότι ακολουθούν ενεργά κάποια θρησκευτική πρακτική ανέφεραν ότι αισθάνονται ενοχές όταν εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα στο διαδίκτυο.

Στους άνδρες, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 27%.

Συζήτηση

Η σύγκριση μεταξύ ανδρών και γυναικών δείχνει ότι οι γυναίκες βιώνουν εντονότερα την πίεση της εικόνας και την κοινωνική σύγκριση. Αυτό συνδέεται με μια παράδοση αιώνων όπου η γυναικεία αξία προσδιοριζόταν συχνά από την εξωτερική εμφάνιση και την κοινωνική αποδοχή. Στο ψηφιακό περιβάλλον, αυτή η πίεση ενισχύεται, μετατρέποντας την εσωτερική ανασφάλεια σε ψηφιακό αρνητισμό (σχόλια, αναρτήσεις, βίντεο με αρνητικό περιεχόμενο).

Από θρησκευτική σκοπιά, οι διδασκαλίες μιλούν για ταπεινότητα, σεβασμό και αυτοκυριαρχία. Παρά ταύτα, η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες συχνότερα παραδέχονται πως νιώθουν ενοχές όταν οι διαδικτυακές συμπεριφορές τους έρχονται σε αντίθεση με αυτές τις αξίες. Αυτό αποκαλύπτει μια εσωτερική σύγκρουση: ανάμεσα στην πνευματική διδασκαλία και την κοινωνική πίεση που επιβάλλει το ψηφιακό περιβάλλον.

Συμπεράσματα

Οι άνδρες εκφράζουν ανασφάλεια κυρίως μέσω εσωστρεφών συμπεριφορών (π.χ. μείωση παρουσίας στα κοινωνικά δίκτυα).

Οι γυναίκες, αντίθετα, τείνουν να την εκδηλώνουν πιο εξωστρεφώς, με αρνητικά σχόλια, αναρτήσεις ή βίντεο, συχνά χωρίς πρόθεση να βλάψουν, αλλά ως μηχανισμό εκτόνωσης.

Η θρησκευτική διάσταση δείχνει ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη ευαισθησία και συνείδηση της αντίφασης ανάμεσα στην πνευματικότητα και τον ψηφιακό αρνητισμό.

Τελικά, η μελέτη καταλήγει ότι παρότι το φαινόμενο της ανασφάλειας και του κόμπλεξ εμφανίζεται και στα δύο φύλα, κλίνει περισσότερο προς τις γυναίκες, τόσο σε επίπεδο έντασης όσο και σε συχνότητα διαδικτυακής έκφρασης.